نمک از دیرباز به عنوان یک چاشنی بسیار مهم و نیز ماده‌ای برای نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در این نوشتار به بررسی تاریخچه نمک می‌پردازیم.

تاریخچه نمک

استفاده از نمک برای نگهداری مواد غذایی

نمک سود کردن یک روش مهم نگهداری غذا است. زمانی مردم از کنسرو کردن و سردخانه مصنوعی جهت حفظ مواد غذایی استفاده می‌کردند. نمک نیز برای هزاران سال، بهترین و معروف ترین ماده نگهدارنده مواد غذایی به خصوص گوشت بود. قدمت شواهد اولیه پردازش نمک به حدود 6000 سال پیش می رسد (زمانی که مردم رومانی، چشمه نمک را برای استخراج نمک می جوشاندند). درحدود همان دوره هم آثار نمک در چین یافت شده است.

 

تاریخچه نمک بعنوان یک ماده ارزشمند

عبرانیان باستان، یونانی ها، رومی ها، بیزانس، هیتی و مصری ها نمک را به عنوان جایزه می‌دادند. در قرن 5 قبل از میلاد نیز راه های تجارت نمک در سراسر لیبی توصیف شد.

در سال های اولیه امپراطوری روم، جاده هایی برای حمل و نقل نمک به پایتخت احداث گردید. نمک در مقبره های مصر باستان از هزاره سوم قبل از میلاد، به شکل پرندگان شور وجود داشت. از حدود 2800 سال قبل از میلاد، مصری ها شروع به صادرات ماهی های نمکی به فنیقی ها در ازای سدر لبنان، شیشه و… کردند. فنیقی ها نیز ماهی نمکی مصر و نمک را از شمال آفریقا در سراسر امپراطوری تجارت مدیترانه ای خود معامله کردند. در آفریقا، نمک به عنوان واحد پول در جنوب صحرا مورد استفاده قرار می گرفت. سنگ نمک نیز به عنوان سکه در حبشه استفاده می شد.

بازرگانان شمال آفریقا در قرن 6، نمک را در ازای طلا، وزن به وزن داد و ستد می کردند. طوارق به طور سنتی، راه هایی را در سراسر صحرای بزرگ آفریقا به ویژه برای حمل و نقل نمک توسط کاروان نمک محفوظ نگه داشتند. با گسترش تمدن، نمک به یکی از کالاهای اصلی تجارت جهان و یک مقوله مهم درتجارت تبدیل شد و با قایق در دریای مدیترانه منتقل و در سراسر صحرای بزرگ آفریقا توسط کاروان های شترحمل می شد. کمبود و نیاز جهانی برای نمک، اقوام مختلف ملل را بر آن داشت تا بر سر نمک با هم بجنگند و برای افزایش مالیات، از نمک استفاده کنند .

در طول هزاره اول قبل از میلاد، جوامع سلتیک با تجارت نمک و گوشت نمک سود شده به یونان و روم باستان در ازای شراب و دیگر تجملات ثروتمند شدند . کلمه حقوق و دستمزد ریشه در لاتین دارد، که اشاره به پولی است که برای خرید نمک به سربازان ارتش روم پرداخت می شد.

 

جنگ بر سر نمک

موضوع جنگ های بسیار زیادی نمک بوده است. ونیزی ها هم با جنوا بر سر نمک جنگید و پیروز شدند و این نقش مهمی را در انقلاب آمریکا ایفا کرده است.

شهرهای زیادی با وضع مالیات بر نمک ثروتمند شدند. شهرهایی چون لیورپول با استخراج نمک از معادن نمک و صادرات آن رونق گرفتند . دولت ها در زمان های مختلف، مالیات نمک را بر مردم خود تحمیل کردند. گفته می شود که سفرهای کریستف کلمب از تولید نمک در جنوب اسپانیا تأمین شده است و مالیات اجباری نمک که در فرانسه از مردم گرفته می شد یکی از علل انقلاب فرانسه بود. پس از لغو این مالیات ، دوباره توسط ناپلئون (زمانی که او امپراتور جنگ های خارجی خود شد) وضع شد و در نهایت تا سال 1945 منسوخ شد .

در سال 1930 هم ماهاتما گاندی حداقل 100 هزار نفر را در «دندی مارس» یا «نمک ساتیاگراها» رهبری کرد که درآن، معترضان، نمک مورد نیاز خود را به دلیل مخالفت با حکومت بریتانیا و اجتناب از پرداخت مالیات نمک، از دریا تامین کردند. این نافرمانی مدنی، الهام بخش میلیون ها نفر از مردم عادی شد و جنبش استقلال هند را از یک جنبش نخبه گرا به یک مبارزه ملی ارتقاء داد.